Welkom op de website van Heilzame Verwerking Slavernijverleden voor 'wit' en 'zwart', het netwerk dat zich bezig houdt met de heilzame verwerking en doorwerking van ons slavernijverleden.

cropped-heilzame-verwerking-van-het-slavernijverleden-voorkant-omslag-1-1-1_edited.jpg

In de afgelopen jaren hebben wij op diverse manieren aandacht besteed aan het slavernijverleden van ons land en in het bijzonder de rol van de kerk en kerken daarin. Wij deden dit o.a. middels een Symposium Heilzame Verwerking Slavernijverleden in 2019 en middels de tentoonstelling “Kerken & Slavernij” in het Luther Museum Amsterdam in 2020/21 en een reizende tentoonstelling die bij verschillende plekken in het land kan “landen”.

Deze activiteiten organiseren wij met het oog op de heilzame verwerking van dit verleden. We hebben al veel bereikt, maar we zijn er nog niet, want we zien dat het slavernijverleden nog altijd zijn (vaak onbewuste) doorwerking heeft in onze samenleving. We moeten dóór – niet met ontkenning, maar met besef.

De doorwerking van het slavernijverleden kent vele gezichten. In de verhouding van “wit” en “zwart” speelt daarbij de historische en sociale realiteit van slavernij een rol. Hierbij wordt zichtbaar dat ons slavernijverleden nog altijd doorwerkt en deel is van de culturele erfenis van de Nederlandse samenleving.

Om het historisch bewustzijn te vergroten, maar vooral om het gesprek dat voor wederzijds begrip van uiteenlopende standpunten kan zorgen, is het belangrijk om vele middelen, in dit geval in het bijzonder de educatieve reizende tentoonstelling in te zetten.

Op verschillende podia en publicaties, zoals het recent verschenen rapport “Ketenen van het Verleden” van het landelijke adviescollege Dialooggroep Slavernijverleden, werd het belang van de dialoog als middel om de huidige polarisatie te doorbreken benadrukt. De reizende tentoonstelling met workshops en andere activiteiten eromheen brengt dit onderwerp op een voor mensen “nabije” locatie, in hun eigen context, onder de aandacht en zorgt ervoor dat er op educatieve wijze inspirerende ontmoetingen en gesprekken rondom het slavernijverleden plaatsvinden. Door middel van beelden en (levens)verhalen kunnen gemeenteleden of andere christelijke groepen ‘kennismaken’ met een gedeeld verleden dat nog voor velen ver van ons af staat, maar wel een doorwerking heeft in het heden.

“We moeten dóór – niet met ontkenning maar met besef” – gezamenlijke verwerking slavernijverleden in Nederland

Over ons

In de afgelopen drie jaar is er vanuit de Evangelisch Lutherse gemeente van Amsterdam in samenwerking met de EBG (Evangelische Broedergemeente Amsterdam) en het NiNSee (Nationaal instituut Nederlands Slavernijverleden en -erfenis) een proces op gang gebracht van bewuste waarneming en verwerking van de eigen kerkelijke betrokkenheid bij de Transatlantische slavernij in het verleden en de weinig bewuste “erfenis” en doorwerking daarvan in de huidige structuren van de maatschappij en de eigen gemeenschap. Vertegenwoordigers van de ELG, EBG en NiNsee hebben samen een werkgroep gevormd, waar ook vertegenwoordigers van de Protestants Theologische Universiteit (PthU) bij zijn aangesloten.

De leerstoel Theologie en Migratie van de PthU (prof. D. Nagy) agendeert onderzoek en kennisvalorisatie over migratiedynamieken in Nederland en Europa met wereldwijde verbindingen.

Ook in Nederland hebben migratiedynamieken vele dimensies. Één van de minst bespreekbare is het effect van het slavernijverleden op intermenselijke contacten in de huidige maatschappij. Hoe er over mens-zijn in de samenleving en menselijke bejegening gedacht wordt, heeft wortels in het verleden. Dehumanisering, racisme en xenofobie in het geval van Nederland hebben ook met getraumatiseerde en niet (genoeg) verwerkte ervaringen van vroeger te maken.

Mijn naam is Bianca Groen Gallant.

(Voorzitter)

In het dagelijks leven werk ik als coach/reintegratiebegeleider. Ik ben lid van de PKN/ Evangelisch-Lutherse Gemeente.

Mijn naam is Jan Holtland.

(Secretaris)

Vanuit de NGK ben ik lid van de werkgroep Heilzame Verwerking Slavernijverleden.

The time is always right to do right - Martin Luther King, 1967

Vanuit bovenstaande quote en rustend op de schouders van velen die zich hebben ingezet en inzetten, hoop ik een kleine aanzet te geven om in het hier en nu te werken aan een ‘heilzame verwerking van het slavernijverleden’ en aandacht te vragen voor hedendaagse vormen van slavernij en uitbuiting.

Het koloniaal slavernijverleden heeft veel leed veroorzaakt en de doorwerking daarvan evenzo.

Verschillende kerkgenootschappen en hun leden zijn in het verleden medeveroorzaker geweest van dit leed.

Als stichting zetten we ons in om in het bijzonder ‘’de kerk’’ die onderdeel is geweest van dit verleden in deze tijd te activeren om hun rol te pakken en zich in te zetten ten behoeve van heilzaam verwerken. ‘De kerk’ is een plek die waarden, woorden en symbolieken heeft die kunnen bijdragen aan verbinden waar er gepolariseerd dreigt te worden.

Met de woorden ‘’The time is always right to do right’’ hoop ik vanuit deze stichting ook een bijdrage te leveren aan een samenleving waar een ieder ongeacht kleur, afkomst, achtergrond, gender of handicap gelijkwaardig mag samenleven.

Waarom raakt het slavernijverleden me zo?

Niet omdat ik ervoor verantwoordelijk ben. Maar ik heb wel met dat verleden te maken op allerlei manieren. Dat maakt me verantwoordelijk voor hoe ik met dat verleden omga. Dat is mijn keuze. Het raakt me ook omdat in Nederland zelf slavernij verboden was. We wisten het dus wel! Daarom was het nodig om zwarte mensen niet echt als mensen te zien. Het raakt me ook omdat juist de kerk, die vanuit de Bijbel wist dat God geen onderscheid tussen mensen maakt, tenminste gedoogd heeft dat mensen tot koopwaar werden gemaakt en afschuwelijk behandeld. Daarom moeten kerken juist nu in lijn met Jezus het gesprek zoeken, fouten erkennen en naar vergeving streven.

Naar heilzame verwerking van het verleden voor wit en zwart. Voor een gezamenlijke toekomst.

Mijn naam is Klaas Harink.

Ik ben directeur Verre Naasten. Verre Naasten is de mission-organisatie vanuit de Nederlands Gereformeerde Kerken. Verre Naasten ondersteunt partners in binnen- en buitenland. www.verrenaasten.nl

Ik ben Andreas Wöhle.

(Tweede secretaris)

Luthers predikant te Amsterdam en president van de Lutherse Synode in de Protestantse Kerk.

Ik heb in de jaren ’90 acht jaar mogen wonen en werken in Suriname en daarna nog vier jaar in Congo. Nu heb ik via Verre Naasten contacten met partner-kerken in meer dan dertig landen.

Ik merk bij de ‘witte’ achterban van Verre Naasten geen tot weinig kennis van het slavernijverleden en van de doorwerking tot nu voor totslaafgemaakten. Er is een zeker comfortabel gevoel om in de eigen bubbel te vertoeven. Maar wit en zwart, man en vrouw hebben elkaar nodig, kunnen elkaar versterken en mogen samen Gods de schepper prijzen.

Mijn motivatie:

Onze Lutherse gemeenschap, in ieder geval in Amsterdam, bestaat uit witte en zwarte leden. Wij hebben het vraagstuk van “Hoe omgaan met onze gezamenlijke slavernij erfenis?” dus als uitdaging midden in ons gemeentezijn.

Wij ervaren die slavernij erfenis daar ook (voor wie wil kijken) geregeld: in hoe wij communiceren met elkaar, welk voor-verstaan wij hebben van elkaar etc. En ook onze ‘organisatie’, onze kerk en wat haar vandaag uitmaakt, heeft een erfenis vanuit die periode en verhoudingen.

Daar willen wij aan werken, en daar wil ik graag aan bijdragen, als theoloog en gelovig christen.

Ik heet Marten Douma.

Ik zit in stichting HVSV namens de Lutherse gemeente in Amsterdam Zuidoost.

Ik ben historicus en ooit afgestudeerd op een onderwerp uit de Surinaamse slavernijgeschiedenis.

Sinds mijn pensionering als geschiedenisleraar heb ik dit onderwerp weer opgepakt in het project om de slavenregisters in het Nationaal Archief te digitaliseren.

Daarna ben ik in contact gekomen met de werkgroep HVSV, waarin ik heb bijgedragen aan de voorbereiding van het Symposium in 2019 en aan de tentoonstelling Kerken en slavernij in het Luthers Museum.

Mijn naam is Dorottya Nagy.

Ik ben Hoogleraar Theologie en Migratie Missiologie verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU).

Waarom ik me bij deze groep aansloot? Omdat het naar mijn ervaring een van de weinige groepen in Nederland is, die vanuit de liturgische praktijk (in dit geval de Lutherse gemeente in Amsterdam) waarin zwart en wit samen bidden en met elkaar Avondmaal vieren, uitgroeide tot een werkgroep die de wereld veel kleurrijker en complexer ziet dan zwart en wit.

Deze werkgroep bestrijdt elke vorm van polarisatie: rechtvaardigheid en bouwen aan een vredevolle, racismevrije maatschappij zijn zeker doelen van deze werkgroep. De manier waarop men aan deze doelen werkt, maakt een verschil: zonder geweld en met elkaar. Wij, mensen, zijn aan elkaar gegeven. Wij, mensen, zwart en wit en alle kleuren en constellaties moeten en mogen samen kunnen leven op deze aarde. Leven met trauma’s, beladen geschiedenis – leven hier en nu, ons inzetten voor elkaar, elkaar in de ogen willen en kunnen kijken – en het leven leefbaarder overdragen aan de volgende generaties. Heilzame verwerking – heilzame verweving – contextuele theologie. Wegens deze gedeelde kijk op de wereld wil ik een bijdrage leveren aan een leefbare maatschappij vanuit mijn positie en dat ook vanuit deze werkgroep.

Hiernaast zijn bij de Stichting betrokken:

Lilian Jangali (ELG)
Elianne Schultz (ELD)
Rhoinde Mijnals-Doth (EBG) (Tweede voorzitter)
Lisette Uitenwerf (EBG)
Clifton Walker(EBG) (Penningmeester)
Urwin Vyent (NiNsee)